Ημερίδα Βιομηχανικής Κληρονομιάς
Σε αυτή την περίοδο γενικευμένης κρίσης και αβεβαιότητας είναι αναγκαία περισσότερο από ποτέ η ενίσχυση των δεσμών του Βιομηχανικού Μουσείου με ένα ευρύτερο κοινό, ξεκινώντας από την τοπική κοινωνία (εκπαίδευση, οργανισμοί, επιστήμονες, επαγγελματίες, συνταξιούχοι, εργάτες που έχουν δουλέψει στη βιομηχανία της Σύρου), προκειμένου να συμμετέχει στη ζωή του Μουσείου, του βασικού φορέα για τη διατήρηση και την αξιοποίηση της βιομηχανικής κληρονομιάς. Το Κέντρο Τεχνικού Πολιτισμού, ένα πολυδύναμο κέντρο, μπορεί να διαμορφώσει έναν πολιτισμικό πόλο με μεγάλο ενδιαφέρον, να συντηρήσει και να προβάλει τη βιομηχανική ιστορία της Σύρου.
Στα τρία κτίρια που αποτελούν το μουσειακό συγκρότημα του Βιομηχανικού Μουσείου (Χρωματουργείο Κατσιμαντή, Σκαγιοποιείο Αναιρούση και Βυρσοδεψείο Κορνηλάκη) φυλάσσονται πολύτιμες συλλογές και πολλά και σπάνια δείγματα της βιομηχανικής ιστορίας της Ερμούπολης. Περιουσία του αποτελούν τα σπουδαία τεκμήρια από την περίοδο της προσφυγιάς και τη δημιουργία αυτής της πόλης, από την εποχή του ξεκινήματος της ξυλοναυπηγικής, της ίδρυσης της Ελληνικής Ατμοπλοϊας (Νεώριο), αλλά και της τυπογραφίας, με εκδόσεις περίπου 1.540 τίτλων από το 1828 μέχρι το 1900. Στις συλλογές του Μουσείου υπάρχουν μηχανήματα που αντιπροσωπεύουν κάθε στάδιο της τεχνολογικής εξέλιξης που ακολούθησε η τυπογραφία. Πιεστήρια όπως το Albion Press (Aγγλία 1875), το χειροκίνητο πιεστήριο επισκεπτηρίων και φακέλων του Emil Kahle (Γερμανία 1890), ακόμα και δείγματα λιθογραφικής τέχνης, όπως και συλλεκτικά βιβλία από τα φημισμένα τυπογραφεία Φρέρη, Βελλόπουλου, Ρενιέρη Πρίντεζη και Μελισταγούς Μακεδόνος.
Στα κτίρια του μουσείου υπάρχουν μηχανήματα–μάρτυρες της βιομηχανικής ανάπτυξης της πόλης (Σκαγιοποιία, Βυρσοδεψία, Υαλουργία, Κονσερβοποιία, Λουκουμοποιία, με κορυφαία για την εποχή την Κλωστοϋφαντουργία που διατηρήθηκε μέχρι το 1950). Με την ανάπτυξη της Κλωστοϋφαντουργίας συντηρήθηκε η ζωή εκατοντάδων αντρών και γυναικών που δούλεψαν και έτσι στήριξαν τις οικογένειές τους σε χαλεπούς καιρούς, αλλά και την οικονομική ζωή του τόπου μας. Επιπλέον, στη συλλογή ανήκουν πολλά τεκμήρια από τη λειτουργία της Νυχτερινής Σχολής Μηχανικών ή του Νεωρίου, ο ατμοκίνητος μηχανισμός πηδαλίου του γερανού Μαμούθ, μία κινηματογραφική μηχανή, μία υδραντλία, μία πρέσα συσκευασίας ντομάτας, παλάγκα, αργαλειοί, ανέμη, πετρελαιοκινητήρες και βέβαια το πρώτο ηλεκτροκίνητο αυτοκίνητο, το μοντέλο Enfield 8000, που κατασκευάστηκε στις εγκαταστάσεις του Νεωρίου στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Επιπλέον, γραφομηχανές και αριθμομηχανές διαφόρων εποχών.
Πολλά από αυτά τα αντικείμενα της συλλογής βρίσκονται εκτεθειμένα σε υπαίθριους χώρους και είναι απαραίτητη η προστασία τους με κάποιο στέγαστρο, αλλά και η μέριμνα για τη συντήρηση και την προστατευμένη έκθεσή τους. Στα περιουσιακά στοιχεία του Βιομηχανικού Μουσείου Ερμούπολης εξάλλου συγκαταλέγονται εκείνα που φυλάσσονται στην αποθήκη του. Πολλοί δωρητές έχουν παραχωρήσει αντικείμενα που έχουν τοποθετηθεί σε αποθήκες και πρέπει να καθαριστούν, να εκτεθούν, καθώς τα περισσότερα έχουν και συναισθηματική αξία για τους δωρητές τους.
Στον εξωτερικό χώρο του Μουσείου φιλοξενείται ο τροχός του τροχήλατου ατμόπλοιου Πατρίς (έμβλημα πλέον του μουσείου) που ανήκε στην Ελληνική Ατμοπλοϊα (πρώτη ατμοπλοϊκή εταιρία της χώρας με έδρα την Ερμούπολη) και το οποίο βυθίστηκε μετά από πρόσκρουση σε ύφαλο έξω από την Κέα το 1868. Το 2007, 139 χρόνια μετά το ναυάγιο, πραγματοποιήθηκε η ανέλκυση ενός από τους δύο τροχούς του. Η συντήρησή του έγινε από την εξειδικευμένη ομάδα του τμήματος συντήρησης αρχαιοτήτων των ΤΕΙ Αθήνας, με χρηματοδότηση της Οικογένειας Γ. Μ. Πατέρα και εις μνήμη του.
Στην τεχνική βιβλιοθήκη του Βιομηχανικού Μουσείου βρίσκεται μια αξιόλογη συλλογή από παλιές τεχνικές εκδόσεις, που χρονολογούνται από τα τέλη του 19ου αι. και αποτυπώνουν την εξελικτική πορεία των μεθόδων παραγωγής, αλλά και σχέδια από το αρχείο του ναυπηγού Κων. Φιλίππου. Όλα αποτελούν δωρεές από τα βυρσοδεψεία Κούτση- Δενδρινού, από το αρχείο του κλωστοϋφαντουργού Λέοντος Δούνια, του χημικού-μηχανικού Φαίδωνα-Γεωργίου Κοντόπουλου, είναι ταξινομημένα και προσβάσιμα στους ερευνητές.
Το Βιομηχανικό Μουσείο Σύρου αποτελεί εδώ και χρόνια έναν σημαντικό θεσμό με διάδοση όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό. Αειφόρο μέλλον σημαίνει εξασφάλιση ποιότητας, ισορροπίας, προόδου, μέλλοντος. Όραμα και στόχος του Συλλόγου Φίλων του Κέντρου Τεχνικού Πολιτισμού είναι κυρίως η εξασφάλιση της βιωσιμότητας αυτού του μουσειακού συγκροτήματος (όχι μόνο της οικονομικής – που έτσι κι αλλιώς αποτελεί πάγια ανάγκη και μέριμνα), αλλά και η διάσωση, συντήρηση και ανάδειξη των σπάνιων μηχανημάτων που κατέχει από την περίοδο της βιομηχανικής ακμής της Ερμούπολης. Καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια να βρεθούν πόροι που θα συνδράμουν στην υλοποίηση των στόχων αυτών.
Προτεραιότητα αποτελεί η σύνδεση της δραστηριότητας του Μουσείου με την εκπαιδευτική κοινότητα με σκοπό την εμβάθυνση αυτής της σχέσης, αναπτύσσοντας “συμμαχίες” και συλλέγοντας εμπειρίες και ανοίγματα σε σύγχρονα ζητήματα, επιστημονικά και άλλα.
Επιπλέον στόχος είναι να επαναλειτουργήσει το εργαστήριο συντήρησης παλαιών μηχανημάτων, που κάποτε ήταν σε λειτουργία, αλλά διακόπηκε ελλείψει πόρων. Αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει τώρα με τη βοήθεια και συνταξιούχων μηχανικών αλλά και μαθητών της μηχανικής σχολής και να αποτελέσει ίσως πρακτική τους εκπαίδευση.
Για τη διετία 2015-16 έχουν προγραμματισθεί δράσεις που περιλαμβάνουν περιοδικές εκθέσεις, εκπαιδευτικές δραστηριότητες, παρεμβάσεις διάσωσης τεκμηρίων βιομηχανικού παρελθόντος, καθώς και άλλες ποικίλες εκδηλώσεις που όλες τους έχουν στόχο τη ζωντανή δράση και ευαισθητοποίηση του κοινού γύρω από το αντικείμενο που διαπραγματεύεται και τις δυνατότητες που προσφέρει το Βιομηχανικό Μουσείο Ερμούπολης. Οι ιστορίες των κτιρίων, των μηχανημάτων, των εργαλείων, των χεριών που τα χρησιμοποίησαν ή τα δημιούργησαν αξίζουν τον σεβασμό των νεότερων γενεών.
Η παρουσία της Μαρίας Μαυροειδή στην συγκεκριμένη ημερίδα είναι μεγάλη τιμή, αλλά και δέσμευση για όλους μας. Από χρόνια φίλη της Ερμούπολης και κυρίως φίλη του Μουσείου, και από τους πρωτεργάτες της δημιουργίας του, προσέφερε και προσφέρει τις πολύτιμες γνώσεις και τις εμπειρίες της. Σε όλα τα σημεία του μουσείου υπάρχουν σημάδια από τη δουλειά της, δουλειά που έκανε πάντα με μεράκι και ακούραστα.